اندیشه
م.شمگانی
نیچه نامی است برای عصری از عالم:دوران بسط و تاسیس حاکمیت بشر بر زمین
مارتین هبدگر
سخن ها درباره ی فردریش نیچه فیلسوف نامدار قرن بیستم بسیار است اما آنچه درباره ی او می توان با قطعیت گفت این است که کمتر فیلسوفی توانست جایگاهی همچون او در بین ایرانیان بیابد
اولین نکته ای که در باره ی او می توان ذکر کرد مفهوم ابر بشر برای اوست .از نظر نیچه ابر بشر شخصی متکی به خویش است که از دنیای مدرن و نیاز های روزمره اش گذر کرده اما به کجا؟
نیچه به منظور ایجاد یک وحدت ذهنی دنیای معقول را رد میکند و وقتی ابر بشر از بطن جامعه عبور کرد نمی توان برای او مقصدی را در نظر گرفت و این همان چیزی است که می توان از آن به عنوان نهیلیسم نیچه یاد کرد.
از دیگر دغدغه های فکری نیچه معنای دین است برای او زاهد مفهومی تیره می یابد که قصد دارد با ساختن تصویری موهوم انسان را وادار به تضرع به درگاه الهی کند شاید تنها شاهدی که میتوان به وسیله ی ان تیغه تند انتقا دات نیچه را به سوی مسحیت سوق داد گفته ی او درباره ی اعراب باشد که می گوید (.... لااقل آنها خود را تحقیر نمی کنند)که به نوعی میتواند نشانه ی موافقت او با اسلام باشد.
درباره ی دلیل نیچه برای انتخاب عنوان چنین گفت زرتشت میتوان به دو نکته اشاره کرد:
_رونق گرفتن اندیشه ی شرق شناسی در زمان او_توجه نیچه به اینکه زرتشت نخستین کسی بود که بین تفکر خیر و شر تفکیک قایل شد.به هر حال دلیل او برای این انتخاب هر چه که باشد مفهوم زرتشت برای او کاملا متفاوت با معنای زرتشت در فرهنگ ایرانی است/
دیالکتیک
با وجود تمام آراء و نظراتی که درباره ی نیچه وجود دارد خالی از لطف نیست که نظر یک فیلسوف اسلامی را نیز در این باره بررسی کنیم به همین منظور به سراغ دکتر توکلی استاد فلسفه اسلامی گروه فلسفه دانشگاه اصفهان رفتیم تا گفتگویی کوتاه در این باره داشته باشیم:
نیچه را در یک جمله معرفی کنید!
فیلسوفی است نابغه و بسیار تاثیر گذار از چهره هایی که در پیدایش مدرنیسم تاثیر به سزایی داشته البته تاثیر مخربی هم بر اخلاق گذاشت.
این که بعضی از افکار و اندیشه های او را تحت اتفاقاتی که در زندگی اش رخ داده بررسی می کنند تا چه حد درست است؟
فکر نمی کنم کسی افکار نیچه را تحت تاثیر زندگی اش توجیه کند ولی کسانی که در زمینه ی روان شناسی فعالیت می کنند در تلاشند تا برای توجیه باور های شخصی خود به حوادث زندگی بزرگان استناد کنند خواه نیچه باشد و یا هر کس دیگر.
به نظر شما نیچه از بیان جمله ی (خدا مرده)چه هدفی داشته؟
خدا پشتوانه ی ارزش های سنتی بود که تا پیش از این حضور پر رنگی در جامعه داشته به عبارت دیگر خدا یعنی مجموعه ارزش های سنتی که مردم تا به حال با آن زیسته اند اما اکنون با مرگ ارزش های سنتی بر اثر تغییر نگرش ها دیگر وجود ندارد/
ابر بشر(مرد)از نظر شما چه معنایی می تواند داشته باشد؟
ابر مرد یعنی کسی که خود را در حصار قوانین محدود نمی کند و از چارچوب گریزان است ابر مرد در نهایت کسی است که حس حیات او را به تحرک و جهش وامی دارد.
نظر نیچه درباره ی دین چیست؟به طور مثال اسلام؟
نیچه به سمت اسلام نگاه مثبت تری دارد اما باید توجه داشت که کار نیچه در زاویه ی ادیان نیست و به عنوان محققی که دین را بررسی می کند اظهار نظر نمی کند بلکه از روی نگاه خاصی که به جهان دارد به دین نگاه می کند و به نسبتی که دین اجلاقی تر باشد بیشتر به ان حمله می کند و معتقد است که مجموعه ی اخلاقیات دینی مانعی است برای بالیدن و شدن ابر مرد.
در نهایت نظر دکتر را درباره ی چنین گفت زرتشت جویا شدیم که فرمودند این کتاب را قبلا خوانده و اکنون حضور ذهن ندارند/
